Những người nghiên cứu về khoa học thông tin đều không thể không biết mấy câu thơ của nhà thơ, nhà phê bình T.S Eliot: “Where is the Life we have lost in living? /Where is the wisdom we have lost in knowledge?/ Where is the knowledge we have lost in information?” Từ năm 1934, ông đã tiên đoán được kỷ nguyên thông tin và những vấn đề chúng ta gặp phải. Dưới đây là bản dịch bài thơ “Choruses of the Rock” của ông:
ĐIỆP KHÚC CỦA TẢNG ĐÁ
Người dịch: Hà Thủy Nguyên
Đại bàng cất cánh trên đỉnh thiên đường
Người thợ săn với bầy chó đeo đuổi trong luẩn quẩn
Sự nổi dậy bất diệt của những vì sao đã được định dạng
Sự tái sinh bất diệt của những mùa quen thuộc
Một thế giới với xuân và thu, với sinh và diệt!
Vòng quay vô tận của ý tưởng và hành động
Sáng chế vô tận, trải nghiệm vô tận
Mang đến kiến thức của chuyển động, không phải sự tĩnh tại
Kiến thức của thuyết giảng, không phải sư im lặng
Kiến thức của lời lẽ, không phải văn chương
Tất cả những kiến thức của ta đều đưa ta tới gần cái chết
Nhưng gần với sự chết không có nghĩa là gần với Thượng Đế
Đâu là cuộc sống bị thất lạc trong sự sinh tồn?
Đâu là sự thông thái thất lạc trong kiến thức?
Đâu là kiến thức thất lạc trong thông tin?
Vòng quay Thiên Đường trong 20 thế kỷ
Đưa chúng ta rời xa Chúa và tiến gần đến với Cát Bụi
Nhiều con người đời dời là công nhân
Hay đời đời vô giá trị, vẫn ngày càng chăm chỉ
Hay những công nhân cá biệt, không thể hài lòng
Tôi bước đi một mình trong nhà máy ép nho, và tôi biết
Qúa khó khăn để trở nên hữu dụng, từ bỏ
Những thứ con người toan tính vì hạnh phúc, tìm kiếm
Những hành vi tốt đưa chúng ta đến sự mơ hồ, chấp nhận
Những khuôn măt giống nhau mang đến sự ô nhục
Tiếng vỗ tay của tất cả hay tình yêu của không ai cả
Tất cả con người đều sẵn sàng đầu tư tiền bạc
Nhưng họ trông đợi lời lãi
Tôi muốn nói: Hãy hoàn thiện ý chí của bạn
Tôi nói: Đừng tính toán trong những khoản đầu tư
Mà chỉ cần gieo trồng những hat giống của riêng mình
Thế giới xoay vần, thế giới đổi thay
Nhưng chỉ một thứ không bao giờ thay đổi
Trong nhiều năm cuộc đời tôi, chỉ một thứ không đổi
Dù cho bạn trá hình như thế nào, điều này vẫn không đổi
Cuộc tranh đấu giữa Điều Thiện và Tội Lỗi
Chỉ cần lơ là, bạn sẽ bỏ mặc tất mọi lăng mộ và nhà thờ
Những con người lúc này đang chế nhạọ
Những Điều Thiên đã được thực hiện, bạn tìm những lời giải thích
Để làm hài lòng những trí não phân tích và sáng suốt
Thêm nữa, bạn hạ thấp và bỏ mặc những sa mạc
Sa mạc không ở miền nam nhiệt đới xa xôi
Sa mạc không loanh quanh trong xó xỉnh
Sa mạc bị đè nén trong chuyến tàu tiến gần đến bạn
Sa mạc ở trong tim của những người anh em
Người tốt là những người kiến tạo, liệu anh ta có kiến tạo những điều tốt
Tôi sẽ cho bạn thấy những thứ không được hoàn thành
Và những thử đã được hoàn thành từ lâu
Những điều khiến bạn rung động, làm hoàn thiện ý chí của bạn
Hãy để tôi cho bạn thấy tác phẩm của sự khiêm nhường. Hãy lắng nghe!
Trong những khoảng trống
Chúng ta sẽ dựng nên những bức tường mới
Có những cánh tay và những cố máy
Và đất sét cho viên gạch mới
Và vôi vữa cho cái chết mới
Nơi những viên gạch đổ vỡ
Chúng ta sẽ dựng nên tảng đá mới
Nơi những cành cây thối rữa
Chúng ta sẽ trồng những cây mới
Nơi văn chương chưa từng được nói đến
Chúng ta sẽ tạo nên bài thuyết giáng mới
Có nhiều điều để cùng nhau tao dựng
Một nhà thờ cho tất cả
Và môt công việc cho mọi người
Từng con người cho đến từng công trình của họ
Cuộc sống nào có bạn trong đó, liệu có phải bạn không có cuộc sống không?
Không có cuộc sống mà không trong môt cộng đồng
Và không cộng đồng nào tồn tại mà không tụng ca Thượng Đế
Thậm chí người ẩn sĩ một mình trong Thiền định
Dành cả ngày cả đêm để nhắc lại lời tụng ca Thượng Đế
Cầu nguyện với Nhà Thờ, với nhục thân của Đức Kito
Và giờ đây bạn sống phân mảnh trên những đường băng rôn
Và không người nào biết hay quan tâm đến hàng xóng của mình
Nếu người hàng xóm ấy không quá đỗi phiền phức
Nhưng tất cả lao vào những chiếc xe hơi
Quen thuộc với con đường và đi về vô định
Cũng như không gia đình nào cùng nhau di cư
Nhưng mỗi đứa con trai đều có chiếc motor
Và những đứa con gái cưỡi trên yên xe đap
Qúa nhiều để đạp đổ, quá nhiều để kiến tạo, quá nhiều để khôi phục
Hãy làm việc đừng trì hoãn, thời gian và cánh tay không nên lãng phí
Hãy để đất sét được đào khỏi hố, để cây cưa xẻ đá
Hãy để ngọn lửa không lui tàn trong lò rèn
Lời của Chúa đến với tôi và nói:
Ôi những thành phố khốn khổ của những con người
Ôi thế hệ khốn khổ của những người được khai sáng
Bị phản bội trong mê cung của sự trong trắng
Đã trống trơn trong chặng đường phát minh những gì độc đáo
Ta đã giúp các con quay về với sự thờ phụng
Ta đã thuyết giảng cho các con, vì những lời tán tụng không ngừng
Ta đã đưa ra những điều luật, và các con dựa dẫm vào đó
Ta đã đưa cho các con đôi môi, để tuôn trào những tình cảm mãnh liệt
Ta đã đưa cho các con trái tim, vì thiếu niềm tin
Giữa những suy đoán vô nghĩa và những hành động không đắn đo
Nhiều người gắn bó cả đời với viết lách và xuất bản
Nhiều người mong muốn được thấy tên tuổi mình trên những bản in
Nhiều người không đọc gì nhưng sinh tồn vẫn ghi nhận
Đọc rất nhiều nhưng không phải lời của Chúa
Kiến tạo rất nhiều nhưng không phải ngôi nhà của Chúa
Các con sẽ xây cho ta ngôi nhà thạch cao với mái bằng
Và chất dầy những mẩu báo ngày Chúa Nhật?
Và ngọn gió nói: “Đây từng là những kẻ vô thần
Chỉ tượng đài của họ trên con đường nhưa
Và một ngàn quả bóng vàng đã lạc mất”
Khi người Lạ Mặt nói: “Ý nghĩa của thành phố này là gì?
Các bạn có ôm chầm lấy nhau vì bạn yêu nhau
Bạn sẽ trả lời như thế nào?Tất cả chúng tôi sống cùng nhau
Kiếm tiền từ nhau? Hay Đây là một cộng đồng?
Ôi linh hồn tôi, đã sẵn sàng để gặp gỡ Người Lạ
Đã sẵn sàng sàng đợi anh ta, người biết hỏi những điều cần hỏi
Có một người nhớ đường tới cánh cửa của mình
Cuôc sống bạn có thể né tránh, nhưng cái Chết thì không
Bạn không thể từ chối Người Lạ
Họ vội vã nỗ lực để chạy trốn
Khỏi bóng tối bên ngoài và bên trong
Bằng việc mơ mộng về những hệ thống quá hoàn hảo đến nỗi không ai cần trở nên tốt đẹp
Nhưng con người vẫn cứ là bóng tối
Con người chỉ giả vờ mà thôi
Dường như con người phải tiến tới ánh sáng, trong ánh sáng của văn chương
Thế nên Đam mê và Sự toàn mãn đã cứu rỗi dù cho tồn tại của tiêu cực
Thú tính luôn đi trước, trần tục và vị kỷ luôn đi trước, ích kỷ và mù quáng còn trước nữa
Vẫn luôn đầy trở ngại, vẫn tuôn tái khẳng định, vẫn luôn tiếp bước diễu hành trên con đường đã được soi sáng
Dù cho có ngáng trở, lạc lối, trì hoãn, thối lui, nhưng không còn con đường nào khác
Nhưng mọi thứ có vẻ như đã xảy ra đã không bao giờ xảy ra
Trước đó: Mặc dù chúng ta chỉ không biết khi nào, tại sao, như thế nào hay ở đâu
Con người phải rời xa Thượng Đế không phải vì những vi chúa khác, mà cũng không phải vì Thượng Đế, và điều này chưa từng xảy ra trước đó
Con người phải vừa từ chối Chúa và vừa thờ phụng Chúa, biểu lộ đầu tiên là Hoài Nghi,
Sau đó là Tiền bạc, Quyền lực, và những gì họ gọi là Cuộc sống, là Đấu tranh, là Biện chứng
Nhà Thờ không được nhìn đến, tòa tháp bị kéo đổ, những chiếc chuông bị lật ngược, đó là những gì chúng ta làm
Nhưng chỉ cần với đôi tay trắng cũng có thể dựng lại
Trong một thời đại tiến bộ đang quay trở lại?
Có một người đến và nói về nỗi ô nhục của Jerusalem
Và những nơi linh thiêng bị ô uế
Thày tu Peter, những ngôn từ áp chế
Và trong số những người nghe chỉ có vài người thiện
Nhiều người tội lỗi
Và hầu hết con người không có cả hai
Giống như tất cả moi người ở các nơi trên thế giới
Dù cho tất cả sự sỉ nhục
Những tiêu chuẩn bị vỡ vụn, đời sống bị vỡ vụn
Niềm tin vỡ vụn vào điều này hay điều khác,
Vẫn còn lại nhiều hơn cả những mẩu chuyện
Của người già trong đêm đông rét mướt
Thời đại của chúng ta là một thời đại của đức hạnh nửa vời
Tội lỗi nửa vời
Linh hồn con người phải gấp gáp được tạo ra
Bên ngoài những dạng hình vô nghĩa lý của sự sống và không sống
Gia nhập cuộc sống mới, hình thức mới, sắc màu mới với đôi mắt nghệ sĩ
Bên ngoài biển cả âm thanh là đời sống của âm nhạc
Bên ngoài bùn lầy đê tiện, những trận cuồng phong của ngôn từ
Không hề chính xác
Hầu hết các suy nghĩ và cảm xúc, ngôn từ có thể chứa đựng
Đó là mùa xuân, sự hoàn hảo của bài thuyết giảng, vẻ đẹp của câu thần chú
Thưa Chúa, có phải chúng con sẽ không mang những món quà này tới phụng sự Người?
Có phải chúng con sẽ không mang tất cả quyền năng của chúng con để phụng sự người?
Vì cuộc sống, vì nhân phẩm, ân sủng và trât tự
Và sự khoái lạc tinh thần?
Thưa Chúa, đấng sáng tạo phải mong muốn chúng con có thể kiến tạo
Và tái sử dụng sự sáng tạo của chúng con trong phụng sự Người
Đâu là sự phụng sự Người trong sáng tạo?
Vì con người tồn tại vởi tinh thần và thể xác
Do đó phải phụng sự cả tinh thần và thể xác
Hữu hình và vô hình, hai thế giới giao thoa trong con người
Hữu hình và vô hình phải gặp nhau trong Điện thờ
Bạn không cần chối bỏ thể xác
Giờ đây bạn sẽ thấy ngôi đền được hoàn thiện
Sau nhiều nỗ lực, sau nhiều thử thách
Công cuôc kiến tạo không bao giờ thiếu gian nan
Hòn đá được đóng khuôn, tượng đức Kito trên thập giá hữu hình
Bệ thờ được trang hoàng, ánh sáng dâng lên dần
Ánh sáng
Ánh sáng
Người nhắc nhở hữu hình của ánh sáng vô hình
Không quá tò mò về Điều Thiện và Tội Lỗi
Tìm kiếm không toan tính những đợt sóng tương lai của thời gian
Nhưng chỉ hài lòng khi bạn có ánh sáng
Đủ để bước đi và tìm thấy chỗ đứng
Ôi ánh sáng vô hình, chúng ta tụng ca ngươi!
Qúa sáng chói đối với ảo tưởng của cái chết
Ôi ánh sáng Vĩ đại, chúng ta tôn vinh người vì điều nhỏ hơn
Ánh sáng phương đông xoáy tròn và chạm đến vào sáng sớm
Ánh sáng xiêng ngang cánh cửa phía tây vào buổi chiều tà
Cánh dơi chở chạng vạng bao phủ chốn ao tù nước đọng
Ánh trăng và ánh sao, cú mèo và bướm đêm
Đom đóm lập lòe trên ngọn cỏ
Ôi ánh sáng vô hình, chúng ta thờ phụng ngươi!
Chúng ta cảm tạ người vì ánh sáng chúng ta đã thắp lên
Ánh sáng của bệ thờ và chốn tôn nghiêm
Ánh sáng nhỏ của những người thiền định giữa đêm đen
Và ánh sáng chỉ dẫn chúng ta qua khung cửa sổ nhiều màu
Và ánh sáng phản chiếu từ hòn đá bóng láng
Khúc gô được mạ vàng, bức bích họa sặc sỡ
Sự chăm chú là chiếc tàu ngầm, đối mắt chúng ta nhìn lên
Và nhìn thấy ánh sáng khúc xa trong mặt nước xao động
Chúng ta nhìn thấy ánh sáng nhưng không thấy nó đến từ đâu
Ôi Ánh sáng vô hình, chúng ta tôn vinh ngươi!
Trong khúc điệu của cuộc sống trên mặt đất chúng ta chán ngán ánh sáng. Chúng ta thích thú khi một ngày kết thúc, khi màn kịch chấm dứt và ngây ngất trong bể khổ
Chúng ta là những đứa trẻ chóng chán: những đứa trẻ sung sướng vào ban đêm rồi lăn vào giấc ngủ như quả tên lửa bốc cháy; và cả ngày dài với công viêc và những vở diễn
Chúng ta chán ngán cả sự quên và nhớ, chúng ta ngủ và sung sướng được ngủ
Bị điều khiển bởi nhip điệu của máu và ban ngày cũng như ban đêm, các mùa thay nhau chuyển đổi
Và chúng ta phải thổi tắt nến, thổi tắt để rồi lại thắp lên
Mãi mãi dập lửa, mãi mãi thắp sáng trở lại
Vì vậy chúng ta cảm ta người vì ánh sáng nhỏ nhoi, bị vằn vện bởi bóng tối
Chúng ta cảm tạ ngươi đã đưa chúng ta tới với kiến tạo, tìm kiếm, để định dạng những vân tay và những ánh nhìn
Khi chúng ta xây dựng bệ thờ cho Ánh sáng Vô hình, chúng ta có thể đặt trên đó những tia sáng nhỏ mà mắt thường có thể thấy
Chúng ta cảm tạ ngươi vì bóng tối nhắc nhở chúng ta về ánh sáng
Ôi ánh sáng vô hình, chúng ta cảm tạ người với niềm vinh quang vĩ đại.
